بررسی علت خرابی پنکه
پنکه یکی از سیستم‌های خنک کننده قدیمی است که همچنان طرفداران بسیار زیادی دارد. امروزه انواع مختلف پنکه با تکنولوژی‌های پیشرفته در بازار موجود است که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. این محصولات نیز همانند دیگر کالاهای برقی به مرور زمان دچار استهلاک و خرابی می‌شوند. از این رو برای عیب یابی یا تعمیر پنکه و تنظیم قطعات آن باید با اجزا این محصول آشنایی کامل داشته باشید. بنابراین اگر می‌خواهید برای درباره قطعات پنکه اطلاعات بیشتری بدست آورید در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
پنکه جزء وسایل خنک کننده با مدل‌های متنوع است که توسط برندهای ایرانی و بین‌المللی فراوانی تولید می‌شود. اهمیت وجود پنکه در خانه زمانی بیشتر می‌شود که بدانید این وسیله بعنوان تهویه هوا عمل می‌کند و با جابه‌جایی هوا، فضای اتاق را برای شما تلطیف می‌کند. هر چه حجم هوای بیشتری جابه‌جا شود، احساس طراوت بیشتری ایجاد می‌گردد.
احتمالا شما هم به یاد دارید که مادرها سبزی‌ها را برای خشک کردن جلوی پنکه می‌گذاشتند. خشک کردن تابلوی نقاشی و لباس‌های خیس از دیگر کاربردهای پنکه است.
پنکه ها امروزه در محیط های خانگی یا عمومی استفاده می شوند که در برخی مواقع ممکن است کار نکرده و باعث کلافگی افراد در آن محیط شود. در این بخش از مقاله قصد داریم هریک از عوامل موثر در بروز مشکل کار نکردن پنکه را به صورت کامل مورد بررسی قرار داده و راهکارهای رفع آن را ذکر کنیم. از جمله دلایل بروز این مشکل شامل:
موتور پنکه یکی از قطعات اصلی دستگاه است که با چرخش پره ها، هوا را به حرکت در می آورد. این موتور از بخش ها و اجزای مختلفی نظیر سیم پیچ ها، آهنربا، بلبرینگ، بوش و خازن تشکیل شده است که بروز خرابی در هریک از این قطعات می تواند مانع از کار کردن صحیح پنکه شود. همچنین کارکرد طولانی مدت پنکه در محیط های گرم یا بدون تهویه مناسب، می تواند منجر به افزایش دمای موتور و در نهایت سوختگی آن شود. روشن نشدن پنکه رایج ترین علامت سوختگی موتور است و نشان دهنده عدم توانایی موتور در ایجاد میدان مغناطیسی لازم برای چرخش پره ها می باشد. در این شرایط برای رفع مشکل باید اقدامات زیر را انجام دهید:
در برخی مواقع ممکن است به دلیل بروز مشکلات مختلف در کابل و اتصالات برق پنکه، دستگاه شروع به کار نکند. این مسئله می تواند رایج ترین و اصلی ترین دلیل روشن نشدن پنکه باشد که به راحتی نیز قابل حل می باشد.
با گذشت زمان و استفاده مکرر از پنکه، ممکن است دکمه های آن فرسوده شده، شکسته یا ترک خورده باشند و به درستی کار نکنند. همچنین در صورتی که اتصالات داخل دکمه خراب شده باشد، جریان برق به موتور نرسیده و پنکه روشن نخواهد شد. مشکل در اتصالات و سیم کشی های میان دکمه ها و برد الکترونیکی دستگاه نیز از دیگر دلایل بروز این مشکل می باشد.
برد الکترونیکی قطعه ای است که به کنترل سرعت، جهت و سایر عملکردهای آن پنکه می پردازد. این برد از قطعات مختلفی مانند ترانزیستور، خازن، رله و دیود تشکیل شده است که همگی با هم کار می کنند تا به موتور پنکه دستورالعمل های لازم را ارسال نمایند. اگر برد الکترونیکی دچار مشکل شود، عملکرد کلی دستگاه دچار مشکل شده و فرمان لازم جهت شروع به کار پنکه صادر نخواهد شد.
خازن راه انداز یک جزء الکتریکی است که در موتورهای تک فاز مانند موتور پنکه یافت می شود. وظیفه اصلی این قطعه ایجاد قدرت اولیه لازم برای راه اندازی موتور است. اگر خازن خراب شود، موتور قدرت کافی برای راه اندازی را دریافت نمی کند و در نتیجه پنکه به طور کامل روشن نمی شود.
بوش ها قطعات استوانه ای شکل کوچکی هستند که در محور پره های پنکه قرار می گیرند و وظیفه آنها ایجاد اصطکاک بین محور و پره ها برای چرخش روان و صحیح آنها می باشد. بوش ها معمولا از جنس پلاستیک، برنج یا فلز هستند و در داخل آنها از بلبرینگ یا یاتاقان استفاده می شود. اگر بوش های پنکه آسیب ببینند، باعث بروز مشکلات مختلفی در عملکرد پنکه می شوند که مهمترین آنها کار نکردن دستگاه است.
انواع پنکه خانگی از نظر قطعات داخلی بسیار شبیه به هم هستند و تنها تفاوت بارزی که پنکه‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند؛ کنترلی بودن یا نبودن، ابعاد، طراحی و محل قرارگیری آنها است. ازاین‌رو، خرابی پنکه و نچرخیدن پره‌ها در انواع پنکه ممکن است به دو دلیل کلی زیر اتفاق بیفتد:
نکته مهم: قبل از آن‌که به سراغ راه حل رفع خرابی پنکه برویم باید به این نکته اشاره کنیم که قبل از وارسی داخلی و تعویض قطعات داخلی و بیرونی پنکه، اطمینان حاصل کنید؛ دو شاخه آن در برق نباشد.
یکی از اختلالات رایج در تکان نخوردن پره‌ها، روشن نشدن پنکه است. دلایل زیادی هستند که بروز هر یک از آنها به تنهایی می‌تواند منجر به روشن نشدن پنکه و تکان نخوردن پره‌ها شود.موارد زیر را بررسی می کنیم:
قطع بودن برق و خرابی دوشاخه، دلایل روشن نشدن انواع پنکه هستند که به سادگی می‌توان آنها را رفع کرد. با فازمتر از وجود برق در پریز مطمئن شوید و در صورت نبود جریان برق در آن پریز، دوشاخه را به پریز دیگری بزنید. گاهاً ممکن است آسیب‌دیدگی یا سوختن دوشاخه سبب روشن نشدن پنکه شود؛ برای تست دوشاخه نیز باید از اهم‌متر استفاده کنید. چنانچه با این مسئله روبرو شدید و در تعویض دوشاخه مهارت دارید، می‌توانید در منزل این‌کار را خودتان انجام دهید. البته خرابی دوشاخه در صورت آشنایی ابتدایی به آسانی و بدون نیاز به دستگاه خاصی، قابل تشخیص است.
اشکال یا خرابی سیم در پنکه‌ها نیز ساده‌ترین اتفاق ممکن است. قبل از آن‌که برای عیب‌یابی به سراغ بررسی قطعات داخلی بروید، پیشنهاد می‌کنیم سیم رابط برق را وارسی کنید. در اکثر مواقع به دلیل جابه‌جایی زیاد پنکه ایستاده یا رومیزی، کشیدگی سیم برق دستگاه، تا شدن آنها و فرسودگی سیم رابط اتصال قطع می‌شود و با رفع کردن این قطعی مشکل روشن نشدن پنکه حل می‌شود. برای پنکه سقفی و دیواری قطعی سیم و کابل ساختمان کمتر اتفاق می‌افتد چون سیم‌ها در درون دیوار تعبیه شده‌اند. در این مرحله برای عیب یابی پنکه دیواری و سقفی اول سیم‌های پشت کلید و سیم‌های پشت پنکه را وارسی کنید.
اگر از درستی همه موارد گفته شده اطمینان پیدا کردید و هنوز نتوانستید، دلیل روشن نشدن پنکه را پیدا کنید؛ گزینه خرابی قطعات داخلی، فاکتور دیگری است که باید مورد بررسی قرار گیرد. در این شرایط توصیه می‌شود که از یک متخصص بخواهید که به شما کمک کند. زیرا تمام قطعات پنکه باید باز شود، قطعات و اتصالات داخلی وارسی شود و در صورت خرابی اجزا، چاره کار تعمیر یا تعویض قطعات است.
روشن شدن برخی از پنکههای خانگی با ریموت کنترل انجام می‌شود و ممکن است خالی شدن باتری علت روشن نشدن پنکه باشد. کافی است باتری ریموت کنترل را تعویض کرده و مجدد اقدام به روشن کردن آن کنید. خرابی دکمه روشن و خاموش پنکه نیز مورد دیگری است که باید بررسی شود. خارج شدن اتصال در پشت دکمه‌ها معمولا به دلیل فرسودگی و استفاده زیاد از آن اتفاق می‌افتد که در نتیجه، دکمه خراب می‌شود. چنانچه با قطعی در این قسمت مواجه هستید، به ناچار باید صفحه کلید را تعویض کنید.
یکی از دلایل پرهزینه روشن نشدن پنکه، سوختن موتور آن است. در صورت تایید سوختگی موتور توسط تعمیرکار، تعویض آن صرفه اقتصادی ندارد و بهتر است پنکه دیگری را خریداری کنید.
یکی از دلایل پرهزینه روشن نشدن پنکه، سوختن موتور آن است. در صورت تایید سوختگی موتور توسط تعمیرکار، تعویض آن صرفه اقتصادی ندارد و بهتر است پنکه دیگری را خریداری کنید.
جداره‌های استاتور و هسته فلزی روتور نام دو قطعه داخلی در پنکه است که در فاصله اندکی از یکدیگر قرار دارند. فرسودگی اجزا داخلی موجب می‌شود که این دو قطعه با هم برخورد کرده و با وجود میدان مغناطیسی ایجاد شده، روتور اجازه حرکت پیدا نکند. در این شرایط، پس از صدای هوم موتور، صدای شدید دیگری به گوش می‌رسد که به اصلاح می‌گویند پنکه لنگر انداخته است. تعویض قطعه‌های داخلی در این مواقع، تنها راه چاره است.
وقتی خازن راه‌انداز در پنکه خراب است؛ دقیقا اتفاقی که در هنگام فرسودگی قطعات می‌افتد، رخ می‌دهد و فقط دلیل حرکت نکردن روتور در این شرایط متفاوت است. در این مواقع، اختلاف ۹۰ درجه بین دو میدان اصلی و کمکی ایجاد نمی‌شود؛ درنتیجه روتور، گشتاور لازم را برای حرکت در اختیار ندارد. در این مطلب، کامل درباره علائم خرابی خازن پنکه صحبت کرده‌ایم و با خواندن ادامه مقاله می‌توانید مشکلات ناشی از خرابی خازن در پنکه را رفع کنید.
که در بالا توضیح داده شد.
اگر موتور کار می‌کند اما پره‌ها به خودی خود نمی‌چرخند؛ تمام جوانب احتیاط را رعایت کنید و با دست خشک پره‌ها را بچرخانید. اگر پره‌ها در برابر چرخش با دست مقاومت کردند یا به سختی این کار انجام شد؛ یاتاقان‌ها خراب شده‌اند و باید فوراً برای تعویض آنها اقدام کنید.
معمولا وقتی‌که موتور پنکه روشن شود اما پره‌ها تکان نخورند، موتور نیم‌سوز شده است. در این شرایط ولتاژ برق به موتور می‌رسد اما موتور قدرت چرخاندن پره‌ها را ندارد. تشخیص سوختگی موتور یا نیم‌سوز شدن آن نیازمند دانش است و باید از کسانی‌که در تعمیر تخصصی پنکه مهارت دارند، کمک بگیرید. چنانچه موتور پنکه نیم‌سوز شده باشد؛ می‌توان قطعات داخلی موتور را تعویض و با هزینه کمتر آن را تعمیر کرد.
مانی‌که احساس می‌کنید سرعت چرخش پره‌ها کم شده و پنکه به آرامی می‌چرخد، بایستی خازن را تست کنید.
زمانی‌که پنکه روشن شد ولی پره‌ها نچرخید، تست خازن اولین اقدامی است که باید انجام دهید. زیرا معمولا علت صدای هوم موتور پنکه و نچرخیدن پره‌ها، سوختن خازن راه انداز است.
وقتی‌که خازن معیوب است، مسیری برای عبور جریان برق از موتور به سمت پره‌ها وجود ندارد و انباشتگی جریان در موتور رخ می‌دهد. این جریان اضافی شرایط اتصال کوتاه را به‌وجود می‌آورد. در نتیجه، فیوز را تحریک کرده و برق قطع می‌شود.
خرابی خازن می‌تواند علت صدا دادن پنکه هنگام چرخش باشد. زمانی‌که پنکه با سروصدای زیادی روشن می‌شود نیز باید خازن راه‌انداز را تست کنید. چنانچه مشکل از خازن نبود، چک کردن عایق‌بندی موتور، روغن‌کاری پره‌ها و موتور و بررسی بوش‌ها، عوامل دیگری هستند که باید انجام دهید تا سروصدای پنکه قطع شود.
داغ شدن پنکه زمانی رخ می‌دهد که مانعی اجازه نمی‌دهد انرژی از موتور به پره‌ها برسد و موتور در این شرایط فشار زیادی را متحمل می‌شود. ازاین‌رو، معمولا علت داغ شدن موتور پنکه، خازن معیوب یا نیم‌سوز است. در این شرایط، قبل از آن‌که داغ شدن موتور پنکه سبب سوختن آن شود، خازن را تعمیر یا تعویض کنید.
گفتیم اگر پس از روشن کردن پنکه، صدای هوم از موتور شنیده شد اما پره‌ها تکان نخوردند، خازن سوخته است. اما دیده شده در برخی از پنکه‌ها، پس از روشن شدن موتور، پره‌ها زمانی شروع به حرکت می‌کنند که یک نیروی کمکی از بیرون آنها را بچرخاند. علت کار نکردن پنکه بدون نیروی کمکی چیست؟ در این شرایط ممکن است خازن نیم‌سوز شده باشد. در نظر داشته باشید که حرکت پره‌ها با دست سبب خراب شدن یاتاقان‌ها می‌شود، پس برای جلوگیری از این مشکل هرچه سریع‌تر خازن را عوض کنید.
در ادامه به تمام سوالات متداول شما درباره خرابی پنکه پاسخ داده‌ایم تا خودتان بتوانید روشن نشدن پنکه و همه اختلالات آن را عیب‌یابی کرده و در صورت داشتن مهارت آن را تعمیر کنید.
حرکت بیش از حد گردنی پنکه به دلیل شکستگی یکی از پره‌ها اتفاق می‌افتد و باعث فرسایش دیگر قطعه‌ها می‌شود. جابه‌جا شدن وزنه تعادل و فرسودگی قطعات داخلی دو دلیل دیگر این اختلال در پنکه‌ها است. پره‌ها را از محور جدا کنید و روتور را حرکت دهید. اگر محور جابه‌جا شد یکی از قطعات داخلی خراب است.
لرزش بیش از اندازه در پنکه‌ها به معنی عدم تعادل در قطعات و بالانس نبودن پره‌ها است. مطمئن شوید شکستگی و ترک‌خوردگی در پره‌ها اتفاق نیفتاده باشد. در صورت سلامت بودن پره‌ها و تاب نداشتن آنها، بوش را تعویض کنید.
نصب پره‌ها با زاویه نادرست، دلیل این مشکل است. پره‌ها را طبق دفترچه راهنما داخل جعبه پنکه تنظیم کنید تا این مشکل حل شود. خواندن مقاله نصب پنکه سقفی + راهنمای کامل و کاربردی می‌تواند به شما در رفع این اختلال کمک کند.
سوختگی موتور، خرابی خازن راه‌انداز یا اتصالی سیم‌های داخلی، در برق‌رسانی به موتور اختلال ایجاد می‌کند. در نتیجه، فیوز تحریک شده و برای جلوگیری از خطرات برق گرفتگی، فیوز می‌پرد. تعمیرکار متخصص در سرویس کردن انواع پنکه تنها کسی است که می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
چرخ‌دنده‌ها در انتهای گردنی متصل هستند که از روتور دستور می‌گیرند و می‌چرخند. اگر پنکه روشن می‌شود اما گردنی نمی‌چرخد باید اتصال میله به چرخ‌دنده و اتصال چرخ‌دنده به روتور را بررسی کنید. معمولا شکستگی چرخ‌دنده عامل این اختلال در انواع پنکه است.
این مشکل معمولا در پنکههای ارزان اتفاق می‌افتد زیرا اجزای تشکیل دهنده آن، کیفیت لازم را ندارند. ممکن است این صدا از چرخش پره‌ها یا صدایی از داخل موتور باشد. پره‌ها را روغن‌کاری کنید، بوش را وارسی کنید و در صورت نیاز آن را تعمیر کنید. از یک متخصص بخواهید موتور را سرویس کند و اگر مشکل حل نشد می‌توانید از تعدیل‌کننده صوتی استفاده کنید.
پایین بودن ولتاژ برق، خرابی صفحه کلید، قطع شدن یکی از سیم‌های داخلی، کیفیت پایین موتور گردان پنکه و نیم‌سوز شدن موتور دلایل کندی چرخش پنکه است. هر یک را جداگانه بررسی کنید تا عیب را بیابید.
داغ شدن پنکه نیز مانند بالا رفتن دما دیگر لوازم برقی بسیار خطرناک است و باعث می‌شود موتور دستگاه بسوزد. فرسودگی سیم‌های داخلی، ساییدگی اجزا درونی پنکه به یکدیگر، خرابی خازن راه‌انداز و نیم‌سوز شدن موتور، موجب داغ شدن پنکه می‌شود. در این شرایط فوراً پنکه را خاموش کرده و از یک متخصص کمک بگیرید.
احتمال قطعی سیم‌ها در بین مسیر وجود دارد. نیم‌سوز شدن موتور و فرسودگی قطعات نیز از دلایل این اختلال است. پنکه باید در این شرایط سرویس شود؛ پس بهتر است از تعمیرکار کمک بگیرید تا هنگام سر هم کردن قطعات، تعادل پره‌ها بهم نخورد.
در این شرایط استاتور خراب شده یا خازز راه‌انداز نیم سوز شده است. باید آن را تعمیر کنید و از حرکت بیش از اندازه پره‌ها با دست بپرهیزید زیرا این عمل به یاتاقان‌ها آسیب می‌رسد.
تایمر پنکه از یک قطعه تمام الکترونیکی تشکیل شده و مواردی همچون نوسانات برق و از بین رفتن کریستال‌های تعیین فرکانس موجب از کار افتادن آن می‌شود. با توجه به اینکه که این قسمت یک قطعه کاملا الکترونیکی است، تا حد امکان از تعمیر خود‌سرانه آن پرهیز کنید و تعمیر آن را به یک تکنسین حرفه‌ای و کار‌بلد بسپارید. اما اگر در انجام کارهای فنی به طور نسبی تخصص دارید و تجهیزات مورد‌نیاز نیز در دسترس شما قرار دارد، در قسمت بعد نحوه چک کردن این قطعه از پنکه را بیان کردیم.
به کمک یک اهم‌متر می‌توانید به سادگی وضعیت تایمر پنکه را بررسی کنید. برای انجام این کار ابتدا باید سیم رابط تایمر را جدا کرده و آن را به اهم‌متر وصل کنید. سپس می‌توانید ارتباط بین سیم‌ها را از طریق حرکت کلید سلکتور و نمایش مقدار عددی ملاحظه کنید. چنانچه اهم‌متر را خاموش کنید، ارتباط بین سیم‌ها نیز قطع می‌شود که این مسئله نشان می‌دهد که کلید تایمر مشکلی ندارد. اما اگر پس از حرکت سلکتور عددی بر روی صفحه اهم‌متر ظاهر نشود، یعنی کلید تایمر خراب است و باید آن را تعویض کرد.
موتور پنکه چپ گرد یا راست گرد می‌چرخد. معمولا مشکل برعکس چرخیدن پنکه پس از تعویض خازن یا بستن مجدد پنکه رخ می‌دهد. خازن پنکه‌ها تک فاز هستند و با نصب خازن سه فاز روی پنکه، پنکه برعکس می‌چرخد. همچنین ممکن است در هنگام بستن قطعات پنکه، اتصال سیم‌های ورودی یا خروجی خازن از لحاظ فاز و نول جایه‌جا شده باشد. برای رفع این مشکل؛ نوع خازن و اتصال سیم‌ها را بررسی کنید.
گیر کردن یک جسم خارجی در پشت پره‌ها دلیل حرکت نکردن پنکه به چپ و راست است. پنکه را از برق بکشید، پره‌ها را از پروانه جدا کنید و پشت آنها را کامل تمیز کنید. پس از اتصال مجدد پره‌ها حتما به آنها روغن بزنید.
زمانی‌که سرعت پنکه کم می‌شود باید خازن را تست کنید چون به احتمال 90 درصد خازن نیم سوز شده است. در بخش “علائم خرابی خازن پنکه” درباره تست خازن صحبت کرده‌ایم.
خازن معیوب یا نیم‌سوز شده است. برای اینکه از سوختن موتور پنکه جلوگیری کنید، باید خازن را تعویض کنید.
تلفن پشتیبانی : 09159113321 (ایتا و واتساپ)
6 روز هفته، ساعت 14:30 – 7:30 پاسخگوی شما هستیم.
